Azərbaycanlı alim, süni intelellekt sahəsində qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin banisi, Kaliforniya Berkli Universitetinin professoru. O bu ali təhsil müəssisəsinin ömürlük professoru seçilmiş yeganə şəxsdir. Amerikadakı Azərbaycan diaspor təşkilatlarının fəxri sədridir.
Filosof, astronom, riyaziyyatçı, tarixçi, maliyyəçi, ilahiyyatçı və hüquqşünas, dövlət xadimi. Alimin yaradıcılığı ensiklopedik səciyyə daşıyır. Marağada yaşamış və fəaliyyət göstərmişdir.
(21 iyun 1794, Əmircan, Bakı – ö. 1847, Məkkə) — Azərbaycan şairi, yazıçı, alim, tarixçı, mütəfəkkir və tərcüməçi.
Görkəmli Azərbaycan maarifçisi, pedaqoq, metodist, ədəbiyyatşünas, publisist.
Həsən bəy Zərdabi (1837, Zərdab — 1907, Bakı) — Azərbaycanın görkəmli ziyalısı, Moskva Universitetini namizədlik diplomu ilə bitirən ilk müsəlman məzun, islam dünyasının ilk təbiətşünas alimi, Bakı Gimnaziyasının ilk müsəlman müəllimi, Azərbaycanda və bütün müsəlman Şərqində islam xeyriyyəçilik hərəkatının banisi, öz şagirdləri ilə birlikdə Bakıda Azərbaycan dilində ilk teatr tamaşası göstərən mədəniyyət xadimi, Azərbaycan mətbuatının banisi və Rusiyada ilk türkdilli qəzet – "Əkinçi"nin naşiri.
Nəzəri fizikanın bir çox sahələrinə fundamental elmi töhfələr bəxş etmiş Sovet fiziki. 1908-ci ilin 22 Yanvar tarixində Bakıda yəhudi ailəsində anadan olmuşdur. Landau ifrataxıcılığın riyazi nəzəriyyəsinin kəşfinə görə 1962-ci ildə fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.
CƏMİYYƏT
Təhsil / Səhiyyə / Elm / İdman / KİV
ELM
Azərbaycanda bütün dövlərdə xüsusilə də şairləri və alimlərə böyük ehtiram göstərilmişdir.
Antik dövr müəlliflərinin qələmə aldıqları traktatlarla və İslam mədəniyyətinin öz sərvətləri ilə yaxından tanış olmaq imkanı əldə etmiş olan ziyalılar özləri də bu mədəniyyət xəzinəsinə əhəmiyyətli töhfələr verirdilər. XI əsrin müqtədir filoloqu Xətib Təbrizinin, görkəmli filosof Əbülhəsən Bəhmənyarın, məşhur astronom Fazil Firaəddin Şirvaninin, orta əsrlər dövrünün böyük memarı Əbubəkr Əcəmi Naxçıvaninin yaratmış olduğu irs bu baxımdan səciyyəvidir.
XII əsrin böyük şairlərindən - poeziyası fəlsəfi fikirlərlə süslənmiş dahi Nizami Gəncəvi və Xəqani Şirvani bütün sənət dünyasından ad-san qazanmışdılar.
XIII əsrdə Məhəmməd Nəsirəddin Tusi şöhrəti dünyaya yayılmış olan Marağa rəsədxanasını yaratmışdır. Elə bir elm sahəsi tapmaq çətindir ki, Nəsirəddin Tusi o sahədə əhəmiyyətli irs qoymasın. Onun öz zəmanəsi qabaqlayan əsərləri latın dilinə tərcümə olunaraq Avropada nəşr edilmişdir. N.Tusinin yaratdığı astronomik və riyazi cədvəllərdən bütün dünyada geniş istifadə olunmuşdur. O, Günəş sistemi planetlərinin orta gündəlik orbitlərini hesablamış və bu hesablamalar XVII əsr hesablamalarından da dəqiq olmuşdur. Bu mövzuda yazdığı "Təhrir əl-Məcəsti" və "Təzkireyi - Nasiriyyə" risalərində o, Ptolomeyin qeosentrik sistemini inkişaf etdirmiş və planetlərin bu sistem daxilində hərəkəti nəzəriyyəsini yaratmışdır. Onun pedaqoji, iqtisadi və fəlsəfi mövzularda da bir sıra əsərləri var.
XIV əsrin əvvəllərində "Dar-Uş-Şəfa" ("Şəfa evi") yaradılmışdı. Bütöv bir elm şəhərciyi olan "Dar-Uş-Şəfa"da təhsil, müalicə və elm müəssisələri o cümlədən rəsədxana fəaliyyət göstərirdir. Buradakı universitet tipli mədrəsəyə təbiyyatşünaslığı, fəlsəfəni, ilahiyyatı, tarixi, təbabəti, astronomiyanı, məntiqi öyrənmək üçün Şərq ölkələrindən hər il 6-7 min müdavim gəlirdi.
Bu dövrdə Seyid Yəhya Bakuvinin (fəlsəfə, tarix, coğrafiya, astronomiya). Əbdürrəşid Bakuvinin (tarix, coğrafiya, astronomiya), Əbdürrəşid Bakuvinin (tarix, coğrafiya), tarixçilərdən Məhəmməd Naxçıvani və İskəndər Münşinin, böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Məhəmməd Füzulinin əsərləri geniş şöhrət qazanmışdı. XVIII əsrin sonu - XIX əsrin əvvəllərində coğrafiyaşünas alim və səyyah Hacı Zeynalabdin Şirvani məşhurlaşdı.
XIX əsrdə Azərbaycanda müasir elmin əsasları formalaşdı. Tarixçi Abbasqulu ağa Bakıxanov, filosof - mütəffəkir Mirzə Fətəli Axundov, darvinist alim Həsən bəy Zərdabi.
Təhsil / Səhiyyə / Elm / İdman / KİV